Nieuw: Lees alles over de plannen rond NortH2 (het grote Shell plan)

(alias: doekje voor het bloeden voor de Groningers)


Het waarom....

  • Naast de lokale overheden heeft de EU tientallen miljarden euro's beschikbaar gesteld voor innovatie en transitie naar duurzame energie. Zo krijgt de provincie Zuid Holland jaarlijks bijna 1 miljard euro van de EU.
  • Grote industrieën, vooral in de fossiele industrie, zien in de transitie risico's voor hun toekomst, maar ook  kansen om een flink deel van die subsidies binnen te halen.
  • Hun tovermiddel is "waterstof" en door een uitgebreide lobby bij argeloze beleidsmakers en het benaderen van bedrijven met halve waarheden en hele onwaarheden is het beeld van de "waterstofeconomie" ontstaan.
  • Wat nu, nu blijkt dat waterstof helemaal dat tovermiddel niet is en juist averechts werkt op de transitie en de klimaatplannen?
  • Wij vertellen u waarom deze website in de lucht is gebracht, wat onze rol is en waar de kern hoort te liggen.

 

U kunt zich afvragen waarom er toch zoveel aandacht voor waterstof (H2) wordt gevraagd door allerlei partijen.  Dat terwijl waterstof, zoals nergens wordt weersproken, allesbehalve een verbetering met zich mee brengt, zowel op het gebied van efficiency, kosten als milieu- en klimaatplannen. Daarnaast is waterstof praktisch gezien behoorlijk onhandig. Het is niet zonder reden dat er praktisch geen auto's op waterstof zijn.


Bekijk de lijst van belanghebbenden en zaken worden duidelijk:

Het is heel vervelend maar alles hangt aan elkaar van eigenbelang. 

  • GasUnie wil zijn buizen blijven vullen, 
  • GasTerra wil gas verkopen, ongeacht waarmee. 
  • Nouryon Akzo Nobel wil grote electrolysers bouwen, 
  • Shell wil, met 90% subsidie, wel H2 stations bouwen en exploiteren. 
  • Shell wil ook natuurlijk graag met tankwagens rond blijven rijden om stations te bevoorraden. 
  • Voor Shell is er daarnaast ook een belang om de oude booreilanden op zee niet te hoeven ontmantelen. 
  • Tennet wil wel grote stopcontacten op zee maken, drie keer zo groot door H2. 
  • De havens van Amsterdam, Rotterdam en Groningen willen graag electrolysers huisvesten en H2 tankers ontvangen. 
  • De verschillende onderzoeksinstituten, TNO voorop, willen evenals TU Delft en Eindhoven graag mooie onderzoekopdrachten binnenhalen. 
  • Ook windmolenbouwers, verenigd in de Global Wind Energy Council, zetten vol in op waterstof. Er zijn immers drie keer meer windmolens nodig als de route via waterstof gaat. 
  • En dan is er een reeks van bedrijven die zich bedreigd voelen, denk aan installateurs. 

Omdat er zoveel grote belanghebbenden zijn is de lobby navenant sterk. En die lobby is succesvol bij politiek, bestuurders, media en … publiek. 


Greenpeace

Je zou verwachten dat de milieubeweging kritisch is op al deze ‘groene’ waterstofplannen die nog tientallen jaren aantoonbaar veel meer CO2 uitstoot opleveren. Helaas is dat niet het geval. Greenpeace is zelfs de oprichter van de Waterstof Coalitie. Daar maken behalve Greenpeace en heel veel belanghebbende bedrijven, ook Natuur & Milieu en de Natuur en Milieufederaties deel van uit.

Greenpeace zou toch moeten weten dat zolang groene waterstof niet gemaakt wordt van overtollige duurzame elektriciteit, de CO2 uitstoot met maar liefst een factor drie toeneemt. En ook Greenpeace moet toch weten dat er tot 2050 geen 100% duurzame elektriciteit beschikbaar is en er tot 2050 vrijwel geen overtollige duurzame elektriciteit beschikbaar is. 
Greenpeace is bijv. juichend over het initiatief om in Stad aan ’t Haringvliet waterstof te gaan gebruiken voor het verwarmen van woningen. Wij rekenden uit dat dit per jaar bijna 10 miljoen kilo meer CO2 uitstoot oplevert in vergelijking met stoken op aardgas.

Het lijkt er sterk op dat de milieubeweging zich voor het karretje van een een aantal bedrijven heeft laten spannen. Onvoorstelbaar dat Greenpeace en de andere milieuclubs zich hiervoor lenen.










Waarom maakt men nu ineens zoveel tam tam?

Waterstof kent twee groeiende bedreigingen:

De batterij. 

Deze ontwikkelt zich razendsnel. De prijs per eenheid energieopslag (kWh) daalt spectaculair, de dichtheid neemt toe (dat betekent minder volume en minder gewicht), auto's met batterijen worden goedkoper en krijgen een steeds groter bereik. Bussen en vrachtauto's gaan massaal over op batterijen (kijk hier maar eens).

Fabrikanten keren zich af van waterstof en laten hooguit wat ruimte voor experimenteren. Neem nu Volkswagen. Volkswagen blijft dan nog aan de heel voorzichtige kant. Zij komen voor een waterstof auto op een rendement van 25 - 35%. Maar als je H2 onderweg vloeibaar maakt zien de sommen er echt heel anders uit.


100% windenenergie 

-30% elektrolyse resteert 70%
-30% vloeibaar maken (liquefaction) resteert 49%
-13% Transport en op 700 bar brengen resteert 42,5%
-50% brandstofcel resteert 21,3%

En zelfs deze ruim 21% is nog geflatteerd. Een kilo waterstof maken kost 58 kWh elektriciteit. Maar als je het vloeibaar gaat maken kost het maar liefst 75,4 kWh. Een Toyota Mirai komt daar 100 km ver mee (in de praktijk eerder 85 tot 90 km).
Met die 75,4 kWh legt een Tesla Model 3 (167 wH/km) 452 km af. De Tesla is dus 4,5 x zuiniger en niet 2 tot 3x zoals Volkswagen in de tekst beweert.
Het rendement van een Tesla Model 3 zal rond 80% bedragen. 
De Mirai heeft dus van well to wheel een rendement van 17,8%

En om het verhaal compleet te maken even de CO2 uitstoot van de beide auto’s rijdend op de grijze elektriciteitsmix.
Voor een Mirai is deze 0,754 x 0,566 = 427 gram CO2 per km.
Voor een Tesla Model 3 is dit 0,167 x 0,566 = 95 gram CO2 
De Mirai levert dus ook 4,5 meer CO2 uitstoot op.


Hoogspanningsleidingen

De uitrol van het UHVDC net (hoogspanningsleidingen, over land maar vooral over de zeebodem). De waterstoflobby schermt met zonneparken in bijv. de Sahara, daar wordt dan waterstof van gemaakt, die waterstof gaat in tankers en later wordt daar weer elektriciteit van gemaakt. Dit traject geeft meer dan 80% verlies. Wordt de elektriciteit rechtstreeks via een UHVDC kabel vervoerd is het verlies een paar procent per 1000 km. In milliseconden kan worden geschakeld en de toekomstige elektriciteitsmarkt doet het meeste denken aan wat we nu streaming media noemen waarbij waterstof meer hoort bij het stadium van fysieke "dragers" als compactcassettes en CD's 


Wilt u snel een overzicht hebben van waar het op deze site over gaat? 

We hebben alvast, in twitterstijl, een korte opsomming  gemaakt.

 Recente toevoeging:

In Stad aan't Haringvliet wil men met waterstof gaan verwarmen etc. Als je het leest dan ziet het er wel aardig uit, totdat je nog eens gaat lezen en gaat rekenen. Wij deden dan met schokkende resultaten. Er deugt niets van. Lees onze businesscase over de plannen daar en wat het met veel aandacht gepresenteerde waterstofhuis in het echt betekent.

Veel bestuurders, politici, wetenschappers en ondernemers spreken bij het woord waterstof, meestal in één zin, ook de woorden ‘overtollige duurzame energie’ uit.

Maar al in 2017 hebben de energie instanties vastgesteld dat er tot 2030 en ook ver daarna geen overschotten zullen zijn en in een rapport verwerkt. We hebben dit voor u uitgewerkt.


En verder: waarom deze website, en waarom de naam Waterstofgate?

Wanneer iets een "..gate" wordt genoemd is het meestal niet best. We hadden destijds Watergate in de Verenigde Staten wat een groot schandaal was en de gemoederen lange tijd bezig hield. We zitten ook nog steeds  midden in de "Dieselgate".

Update n.a.v. Bijeenkomst over Waterstof en Mobiliteit bij Shell in Amsterdam op 12 juni 2019

Voordat we beginnen een leuke video, Auke Hoekstra, TU- Eindhoven, is bekend van zijn heldere uitleg en correcties als er misleidende artikelen verschijnen zoals die waarin de diesel geprezen werd en schoner zou zijn dan elektrisch. Hiervoor kreeg hij internationale erkenning. 

Dit is wat hij op de bijeenkomst vertelde over de waterstofauto

De bijeenkomst, in zijn geheel terug te zien op de videostream, heeft veel los gemaakt. LinkedIn kreeg in een paar dagen rond 6.000 views. Opmerkelijk blijft dat er weliswaar kritiek komt, maar dat er tot nu toe nog steeds niemand inhoudelijk op de inhoud is ingegaan door te wijzen op fouten in onze onderbouwingen en berekeningen die we natuurlijk niet uit onze duim zuigen, zie een aantal van onze bronnen.  Aan oppervlakkige opmerkingen als "onzin", "borrelpraat", of "jullie hebben er niet voor gestudeerd', hebben we natuurlijk niets.

Waterstofgate

Het lijkt een stevige stelling, maar het is een stelling gebaseerd op goede argumenten en berekeningen.
Allereerst de redenen achter de groeiende belangstelling voor waterstof, wie en wat de stuwende krachten daarachter zijn, en wat de gevolgen ervan zijn.

Wanneer je in de krant een artikel leest over waterstof dan komen altijd mensen en bedrijven aan het woord die een duidelijk verdienmodel zien in waterstof. Het zijn bedrijven als Shell, Nouryon, de Gasunie, de haven van Amsterdam en daaronder een legertje van bedrijven zoals installateurs die op de trein mee willen rijden.

Er komt geen artikel voorbij of er wordt gesproken over "subsidie". Denk eens aan de plannen van Groningen, waar men niet alleen een 100 MW maar nu zelfs een 1000 MW waterstoffabriek wil bouwen. Zo'n grote waterstoffabriek kost 1 miljard euro en daarvoor moet wel een bedrag van € 650.000.000 uit de belastingpot worden gehaald. Dat kost ieder Nederlands gezin een bedrag van ruim € 83,00. En zo zijn er meer projecten.

Wij, de opstellers van deze website, hebben geen van allen enig belang bij waterstof en eigenlijk zou het ons niets kunnen schelen ware het niet dat we zelf eens zijn gaan rekenen en de jubelende verhalen tegen het licht hebben gehouden.

De resultaten zijn ronduit schokkend

Van de argumenten die voor waterstof pleiten blijft weinig tot niets over terwijl, als we de plannen doorrekenen, het niet alleen ons als burgers enorm veel geld kost maar zelfs de noodzakelijke omschakeling naar duurzame energie, waar we allemaal voorstander van zijn, teniet wordt gedaan. 

Neem nu de twee waterstoffabrieken in Groningen en Amsterdam. Deze moeten op duurzaam opgewekte stroom gaan draaien. Daarmee maken ze waterstof waarop ze bijvoorbeeld auto's willen laten rijden. Maar als je dit doorrekent dan hebben alleen al deze twee waterstoffabrieken letterlijk alle duurzame stroom nodig die we nu met alle windmolens op de Noordzee opwekken. Het gevolg is dat door deze waterstofplannen door verdringing nu gesloten fossiele centrales weer in gebruik moeten worden genomen.

Wat namelijk opvalt is het gemak waarmee de waterstoflobby ervan uitgaat dat groene stroom eenvoudig voor een laag tarief onbeperkt kan worden ingekocht. Steeds praat men over 'overtollige groene stroom'. Met minder dan 10% duurzame stroom is er zeker geen 'overtollige groene stroom'.

Het zou eerlijker zijn als ze ook zelf de energie zouden gaan opwekken, dwz de vele extra windmolens bouwen.

Waar we voor waarschuwen is dat als dit zo doorgaat en en het op een gegeven moment duidelijk is wat er is gebeurd, de regering het zwaar voor zijn kiezen zal krijgen. Ze zal ongetwijfeld het verwijt krijgen dat ze het niet zelf door hun eigen deskundigen hebben laten doorrekenen maar blind de belanghebbende bedrijven hebben geloofd met hun verhalen over werkgelegenheid en andere duurzame en economische motieven.

Wij pleiten er dus niet voor om met de ontwikkeling rondom waterstof te stoppen. Wel zouden de beleidsmakers die daarvoor de subsidiepot openen, onze portemonnee dus, eerst zelf moeten  gaan rekenen en daar ook verantwoording over afleggen. Dat voorkomt dat ze straks voor schut kunnen komen te staan.

Klimaatdiscussie en verwarring

Terwijl de klimaatdiscussie pas recent is opgelaaid en nu tot een enorme polarisatie heeft geleid is de roep om verduurzaming al veel eerder te horen geweest.

Al vele jaren wordt het gebruik van fossiele brandstoffen kritisch bezien. 

Op de eerste plaats omdat deze brandstoffen eindig zijn en we er rekening mee moeten houden dat het op een gegeven moment op is. Ook wordt het te duur om op steeds moeilijker winbare plaatsen olie te vinden.

Op de tweede plaats is, ook al tientallen jaren bekend, dat de uitstoot schadelijk is. Het broeikaseffect, ofwel een gestage opwarming van de aarde, is al lang bekend en wordt zelfs door oliemaatschappijen erkend. 

Maar los van de CO2 weten we dat er veel direct schadelijke stoffen vrijkomen. Ga maar eens op de fiets in het verkeer. De gezondheidsrisico's worden steeds duidelijker.

Het streven om over te stappen op duurzame energie is in de klimaatdiscussie niet betwist, alleen de manier waarop wordt op nogal heftige, en daarom weinig genuanceerde, wijze uitgevochten (de burger draait ervoor op.... etc.) De waterstofdiscussie gaat over de vraag of het inzetten van waterstof op weg naar een duurzame wereld wel een goede keuze is.

Waarover discussiëren we?

In de discussie die langzaam maar zeker ontstaat, aangewakkerd door Tegenlicht, rondom waterstof als middel in de energietransitie zien we, wat ook elders gebeurt, een polarisatie. Discussie is mooi maar….

Er ontstaan, zo suggereert men, twee kampen, een die waterstof verdedigt en een die te vuur en te zwaard waterstof in alle facetten te lijf gaat.

Laten we daarom beginnen met vast te stellen dat waterstof een heel mooie rol kan spelen in de transitie naar het gebruik van duurzame energie, want

  • We hebben seizoenen met veel zon en seizoenen met weinig zon. Daar is niets tegen in te brengen. Nu is het wel weer zo dat duurzame energie niet alleen van zonnepanelen komt maar ook van windmolens. En als we de grafieken op elkaar leggen compenseert de extra wind in de donkere maanden het gebrek aan zon wel gedeeltelijk, maar niet volledig. We hebben dus in de donkere maanden energie nodig die ofwel komt uit een buffer (opslag) ofwel uit fossiele brandstof (gas- of kolengestookte centrales). Hierin kan waterstof t.z.t. een rol spelen wanneer we, na het sluiten van de laatste fossiele centrale, een structureel overschot aan duurzame energie hebben.
  • Er zijn sectoren waar waterstof gebruikt wordt in het productieproces. Voorbeelden zijn Tata Steel (bij velen bekend als “Hoogovens") en de petrochemische industrie, zoals bij het maken van kunstmest. Die grijze waterstof kun je (nog) niet vervangen maar het is uiteraard op termijn wel de bedoeling dit te vervangen door de duurzame variant, groene waterstof. Tot nu toe wordt deze waterstof gemaakt uit aardgas (steam reforming) en dat is flink vervuilend. Het is belangrijk om deze waterstof van grijs (uit aardgas) naar groen (uit duurzame stroom) te gaan maken. Daarvoor is erg veel duurzame energie nodig zoals we later zullen zien. 
  • Het centrale woord hier is “verdringing”. De uitdaging zit in het nemen van de juiste beslissingen en het doen van investeringen door de industrie zelf om voldoende groene stroom op te wekken. Doen ze dat niet dan verschuift het palet alleen maar en is er minder groene stroom beschikbaar voor andere sectoren en huishoudens die dan weer stroom uit kolen- en aardgascentrales moeten krijgen.

 

Waterstofgate
Op naar een parlementaire enquete?